Is de fiscale eenheid tot stand gekomen, kan de beschikking worden herzien of worden ingetrokken? In hoeverre kun je vertrouwen ontlenen aan een beschikking fiscale eenheid? Deze vragen kwamen allemaal aan de orde in het arrest van de Hoge Raad van 1 december 2023 (HR 1 december 2023, nr. 21/05174, ECLI:NL:HR:2023:1675).
Hoge Raad 1 december 2023
Intrekking/herziening beschikking of fiscale eenheid niet tot stand gekomen?
De Hoge Raad stelt voorop dat het doel van de beschikking fiscale eenheid is het creëren van rechtszekerheid voor zowel de belastingplichtigen als de Belastingdienst, zodat vooraf vaststaat dat, en vanaf welk tijdstip, een fiscale eenheid is gevormd. Dat betekent volgens de Hoge Raad niet dat een fiscale eenheid ontstaat in die gevallen waarin niet aan de vereisten van een fiscale eenheid is voldaan. In dat geval is er volgens de Hoge Raad geen fiscale eenheid en hoeft de beschikking niet te worden ingetrokken of te worden herzien. De fiscale eenheid is er volgens de Hoge Raad dan immers nooit geweest.
Vertrouwensbeginsel
Wel is het zo dat een beschikking fiscale eenheid is aan te merken als een toezegging van de inspecteur, waaraan belastingplichtige onder omstandigheden het vertrouwen kan ontlenen dat sprake is van een fiscale eenheid.
Hiervoor is vereist dat de inspecteur de toezegging heeft gedaan na kennisneming van alle relevante feiten en omstandigheden. Hieraan wordt uiteraard niet voldaan als het aan de opzet of grove schuld van belastingplichtige is te wijten dat aan de inspecteur onvolledige of onjuiste informatie is verstrekt. Het is overigens niet van belang of de inspecteur daadwerkelijk kennis heeft genomen van alle benodigde feiten en omstandigheden, maar of belastingplichtige er in redelijkheid van uit mocht gaan dat de inspecteur daarvan kennis heeft genomen. Uitgangspunt is dat het op de weg van belastingplichtige ligt om ervoor te zorgen dat de inspecteur over alle informatie beschikt die nodig is om het verzoek te kunnen beoordelen. Dat staat los van de verplichting van de inspecteur om informatie te vergaren in verband met een zorgvuldige voorbereiding van een besluit.
Daarnaast mag de uitlating van de inspecteur niet zo duidelijk in strijd zijn met een juiste wetstoepassing dat de belastingplichtige in redelijkheid niet op nakoming daarvan mocht rekenen.
De inspecteur is niet gebonden aan de als toezegging aan te merken uitlating als (1) belastingplichtige bij het verzoek of naar aanleiding van vragen van de inspecteur onjuiste of onvolledige informatie heeft verstrekt of hem de juist inlichtingen heeft onthouden, (2) terwijl belastingplichtige redelijkerwijs had moeten weten dat de inspecteur daardoor niet in staat was het verzoek goed en volledig te beoordelen (hij moet zich ervan bewust zijn geweest).
Bij het antwoord op de vraag of belastingplichtige bij beantwoording van de vragen op het aanvraagformulier of naar aanleiding van nadere vragen van de inspecteur onjuiste of onvolledige informatie heeft verstrekt, dan wel of hij de inspecteur de juiste of volledige informatie heeft onthouden, komt het erop aan of belastingplichtige die vragen redelijkerwijs kon opvatten zoals hij dat heeft gedaan.
Het verwijzingshof zal verder moeten uitzoeken of er sprake is van in rechte te beschermen vertrouwen.
Instructie herzien of intrekken van beschikkingen
De Hoge Raad laat zich in het arrest ook nog uit over de ‘Instructie herzien of intrekken van beschikkingen’ van 10 november 2014 (kenmerk TV IH/S&E 2014102). Voor zover de belastingplichtige zou willen proberen om via de instructie haar gelijk te halen, wordt deze weg door de Hoge Raad geblokkeerd.
Wil je meer weten over het oordeel van de Hoge Raad over de instructie, of en zo ja, in hoeverre de rechtszekerheid door dit arrest wordt aangetast? Meld je dan hieronder aan. Ook wordt in het hele artikel de casus kort geschetst.
Iedere week deel ik per mail in een update. Vind je het leuk om deze updates te ontvangen? Meld je dan aan via deze link
Wil je het hele artikel lezen? Schrijf je in via de knop 'Lees hier meer!' en ontvang wekelijks naast een samenvatting, ook meer over de context en de toepassing:
